TEAM NET FENG

2 PRIORYTET PROGRAMU FUNDUSZE EUROPEJSKIE DLA NOWOCZESNEJ GOSPODARKI 2021–2027 (FENG)

Umowa o dofinansowanie nr FENG.02.03-IP.05-0113/24

Wartość projektu (całkowity koszt projektu) = 12 344 749,02 PLN

Wysokość wkładu Funduszy Europejskich = 12 344 749,02 PLN

Opracowanie innowacyjnej, wysokoprzepustowej platformy do funkcjonalnych badań przesiewowych ludzkich komórek endokrynnych trzustki

O projekcie

Cukrzyca to choroba metaboliczna, której częstość występowania wzrasta na całym świecie. Wynika ona z zaburzeń metabolizmu glukozy, które w dużej mierze przypisuje się nieprawidłowemu funkcjonowaniu komórek beta trzustki — głównych producentów insuliny, zlokalizowanych w wyspach Langerhansa. Dysfunkcja tych komórek prowadzi do hiperglikemii, stanu charakteryzującego się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi.

Aby skutecznie rozszerzyć możliwości terapeutyczne dla osób z cukrzycą, kluczowe jest uzyskanie efektywnego i powtarzalnego źródła ludzkich komórek beta trzustki. Obecnie najbardziej obiecującym kierunkiem badań jest różnicowanie pluripotencjalnych komórek macierzystych w warunkach in vitro do komórek beta, produkujących i wydzielających insulinę. Najnowsze badania prowadzone przez liczne laboratoria na całym świecie, w tym także nasze, wykazały możliwość generowania ludzkich komórek beta, które pod wieloma względami przypominają ich naturalne odpowiedniki. 

W trakcie naszych badań planujemy przyjrzeć się bliżej właściwościom nowo wygenerowanych komórek beta, aby poprawić zarówno ich jakość, jak i ilość. Ponadto, biorąc pod uwagę oddziaływania pomiędzy komórkami beta a innymi typami komórek w trzustce — zwłaszcza komórkami śródbłonka — planujemy również zbadać molekularny charakter tych interakcji, wykorzystując takie techniki jak badania przesiewowe genomu, mikrofluidyka oraz modele cukrzycy in vivo. Zrozumienie tych zależności ma kluczowe znaczenie dla zwiększenia efektywności i funkcjonalności ludzkich komórek beta różnicowanych w warunkach laboratoryjnych. Tak powstałe organoidy trzustkowe mogą stać się wyjątkowym narzędziem wspierającym precyzyjne poszukiwania nowych leków. 

Kultura komórkowa 3D (organoid) zawierająca komórki beta, które produkują insulinę (zielony) oraz NKX6-1 (czerwony). Jądra komórkowe zostały wybarwione DAPI (niebieski).
Komórki beta trzustki zróżnicowane z ludzkich komórek macierzystych (hPSC), wykazujące ekspresję insuliny (zielony) i E-kadheryny (czerwony). Jądra komórkowe zostały wybarwione DAPI (niebieski). Obraz został wykonany za pomocą mikroskopu superrozdzielczego Elyra.
(panel górny) Obraz trzustki i sąsiadujących narządów rozwijającego się, 16,5-dniowego zarodka myszy, wykonany za pomocą mikroskopii arkusza świetlnego Lightsheet. Widoczna jest również śledziona oraz fragmenty żołądka i jelita. Zielone obszary przedstawiają komórki beta produkujące insulinę w trzustce, białe – naczynia krwionośne, a czerwone – mezenchymę. (panel dolny) Model 3D rozwijającej się trzustki i jej mikrośrodowiska w 12,5-dniowym zarodku myszy. Komórki beta zaznaczono kolorem zielonym, natomiast białe i czerwone obszary wskazują naczynia krwionośne i mezenchymę.

Zespół projektowy

  1. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – prof. UAM dr hab. Małgorzata Borowiak – Instytut Biologii Molekularnej i Biotechnologii – Zakład Ekspresji Genów – https://ibmib.web.amu.edu.pl/groups/stem-cell-laboratory/
  2. Uniwersytet Warszawski – dr inż. Tomasz Kamiński – Instytut Biochemii -Zakład Biologii Molekularnej –https://www.biol.uw.edu.pl/jednostki-naukowo-dydaktyczne/instytut-biochemii/zaklad-biologii-molekularnej/
  3. Uniwersytet Jagielloński -Prof. dr hab. Józef Dulak -Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ -Zakład Biotechnologii Medycznej –https://zbm.wbbib.uj.edu.pl/kontakt1

Aktualności